Voor de geïnteresseerden: een beetje geschiedenis...

Om onze website pedagogisch verantwoord te maken, zullen we er af en toe historische, culturele of wetenschappelijke weetjes op plaatsen. Dat vind ik nu ter plekke uit, dus het valt nog af te wachten of ik mij aan mijn impulsieve voornemen hou of dat het bij deze ene keer zal blijven... (En of ik Alexander zo ver krijg om mee te doen...)


Vandaag een beetje Zuid-Afrikaanse geschiedenis: Youth Day of 'Hoe schoolkinderen de Apartheid afschaffen'

Youth Day is de officiële naam van de feestdag, maar op vrijdag 16 juni staat Zuid-Afrika eigenlijk stil bij de opstand in Soweto. Dit jaar is het precies dertig jaar geleden dat de bloedige rellen voor een keerpunt zorgden in de strijd tegen de apartheid.

Op 16 juni 1976 kookte de volkswoede van de zwarten over. De oorzaken waren talrijk: decennia lang werd de zwarte bevolking bij wet maatschappelijk uitgesloten. De thuislanden, door de blanke Boerenregering in het leven geroepen onder het mom van het eerlijk teruggeven van land aan de oorspronkelijke bevolking, waren straatarme getto’s van zwarten. De beste banen waren exclusief voor de blanken. Protesten tegen de systematische discriminatie werden door de autoriteiten keihard de kop ingedrukt en oppositiegroepen als het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) werden verboden.

Aanleiding voor de opstand in Soweto (afkorting van South Western Townships, een stadsdeel van Johannesburg) was het plan van de regering om op scholen verplicht in het Afrikaans te onderwijzen. Voor de zwarte bevolking was het Afrikaans de taal van de onderdrukker.

Al sinds eind april 1976 staakten schoolkinderen uit Soweto uit protest. Om hun verzet kracht bij te zetten organiseerden ze een massademonstratie op 16 juni 1976. De kinderen waren al vroeg opgestaan. Om zeven uur ’s morgens verzamelden dertigduizend betogers zich en zongen vrijheidsliederen en droegen spandoeken met leuzen als ‘weg met het Afrikaans’ en ‘als wij Afrikaans moeten leren, moet Vorster Zulu leren”. (John Vorster was de toenmalige premier van Zuid-Afrika.) Al gauw arriveerde de oproerpolitie. Eerst probeerde de politie de menigte uiteen te drijven met traangas. Maar binnen een mum van tijd werden er schoten gelost, in de lucht. Het vreedzame protest werd gewelddadig. De kinderen gooiden stenen naar de politie.

Een politieman schoot op de betogers. Een vijfjarig meisje werd in haar hoofd geraakt en een negenjarige jongen in zijn borst. De kinderen waren op slag dood. De dertienjarige Hector Pieterson werd eveneens doodgeschoten. Door wereldwijde verspreiding van zijn foto groeide hij uit tot een symbool van politiegeweld.

De onlusten breidden zich snel uit. Voertuigen werden in brand gestoken en winkels werden geplunderd. Volwassenen mengden zich in de rellen. Premier John Vorster zwoer op televisie dat zijn regering zich niet liet intimideren door de relschoppers en waarschuwde dat hij tegen elke prijs de orde zou herstellen. Het leger werd ingezet.

Drie dagen lang was het oorlog in Johannesburg. De rellen breidden zich uit van township naar township in het hele land. Uiteindelijk kreeg het gezag de situatie onder controle. Volgens officiële cijfers kostten de onlusten aan 23 mensen het leven, maar het werkelijke aantal wordt op 500 geschat. Bij rellen in de rest van het land vielen nog eens honderden gewonden.

De orde was hersteld, maar de opstand in Soweto was het begin van het einde van apartheid. De zwarte bevolking begon zich steeds meer te verzetten, maar ook binnen de blanke meerderheid, verontwaardigd over de dood van zwarte kinderen, groeide de weerstand. De Zuid-Afrikaanse economie kreeg een knauw, de rand devalueerde en de regering kwam in een crisis terecht. De Verenigde Naties verzwaarde de sancties tegen Zuid-Afrika en veel landen stelden een handelsboycot in. Het apartheidsregime werd internationaal veroordeeld en over de hele wereld werd gedemonstreerd.

Het Afrikaans is nooit op de scholen ingevoerd.

naar Peter Schong op http://www.planet.nl/planet/show/id=67777/contentid=722240/sc=32e400